Winkelen bij T‑Mart

ABC2004, Antwerpen wereldboekenstad dus, presenteert in het MuHKA werk van kunstenaar Hans Op de Beeck en schrijver Joost Zwagerman. Hun T-Mart bouwt een desolate supermarket rond een letter.

Een bijzonder indrukwekkende nieuwe sculptuur van Op de Beeck (°1969) vult de rotonde van het MuHKA. Op de gebogen muren wordt ze als het ware omsingeld door een tekst van Zwagerman. Ze kregen de letter ‘t’ toegewezen om er in woord en beeld mee aan de slag te gaan. De titel T-Mart wijst meteen op de reconstructie van een desolaat randstedelijk winkelcentrum. Op de Beecks werk draait om variaties op thema’s als vervreemding, stilstand en (massa)consumptie. Deze multimedia-installatie is een sleutelwerk. Op de Beeck verwerkt er heel wat elementen uit zijn oeuvre in en voegt er tegelijk nieuwe aan toe die er een nieuwe dimensie aan geven.

Zijn video Sub (1997) was gebaseerd op de close-up van een roltrap. Location (1) (1998) bestond uit een haarfijne sculpturale weergave van een verlaten nachtelijk verkeersplein. Situation (1)(2000) was een pakkende video van een lege supermarkt met wachtende kassiersters. Vorig jaar (DM 13/3/2004) schitterde Op de Beeck in Den Haag met een nachtelijk baancafé met een trompe-l’oeil, een zicht op een meer dan werkelijkheidsgetrouwe autosnelweg.
Al die werken komen in T-Mart samen. Dat (verzamel)punt heeft invalswegen, enorme parkings, een pompstation en een reusachtige supermarkt die soms meer doet denken aan een militair kamp of een gevangenis. Stadsgeluiden begeleiden de installatie en dompelen je in een sfeer die van knus al vlug omslaat in benauwend. Op de Beeck laat immers niet na je te confronteren met hoe we haast ‘gekazerneerd’ leven.
De binnenkant van de supermarkt is strak en rechtlijnig, compleet met lege gangen, rekken en roltrappen. Op vooraf bepaalde tijdstippen wordt een animatiefilm geprojecteerd op de winkel. Roltrappen lijken te bewegen en harde stipjes licht brengen de winkel in beweging, alsof het een chip of een ingenieus controlepaneel betreft. Door die ‘levendigheid’ krijg je nog meer een idee van de machinerie die het leven domineert. De animatie leidt je gedachten al snel van supermarkt naar stratenplan, randstedelijke sociale woonwijk of chippatroon. T-Mart is een genadeloze droommachine waarin de nachtmerrie van een gecontroleerde wereld schuilt. Aan en uit flitsende signalen leiden je uiteindelijk als een kuddedier naar koning Consumptie...
De fantastisch samengestelde omgeving maakt Op de Beeck nog troostelozer met dorre boompjes, lege hokjes voor winkelkarretjes, grijze billboards zonder commerciële boodschappen en een rondpunt met een hilarische paal met daarop een enorme ‘I’.